Formularium Ouderenzorg
Acute otitis media
Literatuur geraadpleegd tot: 02/02/2021
- In de regel zijn antibiotica niet geïndiceerd, de basisbehandeling is symptomatisch.
- Orale antibiotica zijn geïndiceerd bij risicopatiënten (met immunodeficiëntie), bij patiënten met ernstige algemene ziekteverschijnselen, bij patiënten die na 3 dagen symptomatische behandeling geen verbetering (pijn en koorts) vertonen of bij persisterende otorroe.
- Amoxicilline is de eerste keuze, indien er na 3 dagen onvoldoende verbetering optreedt, wordt de toevoeging van clavulaanzuur aanbevolen.
- Het alternatief bij niet-IgE-gemedieerde penicillineallergie is cefuroxim.
- Het alternatief bij IgE-gemedieerde penicillineallergie is azithromycine.
- Orale decongestiva en antihistaminica zijn niet aanbevolen gezien ze geen bewezen klinisch voordeel hebben en gezien hun risico op ongewenste effecten.
- Lokale behandeling met antibiotica is te mijden, Veel middelen zijn bovendien ototoxisch of werken allergiserend.
Behandeling
Geselecteerd
Medicamenteus
Basisbehandeling: Geen antibioticum, symptomatische behandeling (voornamelijk pijnstilling)
Geselecteerde geneesmiddelen: paracetamol
Bij acute otitis media zijn antibiotica in de regel niet geïndiceerd (GRADE 1A volgens BAPCOC)
Bij risicopatiënten (met immunodeficiëntie), bij ernstige algemene ziekteverschijnselen, bij patiënten die na 3 dagen symptomatische behandeling geen verbetering (pijn en koorts) vertonen of bij persisterende otorroe, eerste stap: Aminopeniclline
Geselecteerde geneesmiddelen: amoxicilline
- hoger risico voor complicatie (anatomische afwijkingen in NKO-gebied), ooroperaties in de voorgeschiedenis, gecompromitteerd immuunsysteem
- ernstige algemene ziekteverschijnselen
- wanneer na 3 dagen behandeling met paracetamol in voldoende hoge dosering en frequentie nog geen verbetering is opgetreden van koorts en/of pijn
- amoxicilline
- volwassene: 3x 1 g per dag gedurende 5 dagen
Indien een antibioticum geïndiceerd is en indien er geen verbetering optreedt binnen de 2 tot 3 dagen met amoxicilline in monotherapie, tweede stap: Toevoegen van clavulaanzuur
Geselecteerde geneesmiddelen: amoxicilline + clavulaanzuur
Zie BAPCOC: De helft van de dagdosis amoxicilline vervangen door amoxicilline-clavulaanzuur:
- 3 g amoxicilline per dag in 3 doses, waarvan 1,5 g amoxicilline in monopreparaat, en 1,5 g amoxicilline in een associatie met clavulaanzuur (500 mg/125 mg)
- vervanging door de in de handel verkrijgbare vorm van amoxicilline 875 mg/125 mg clavulaanzuur is een mogelijk alternatief (2,6 gr amoxicilline per dag in 3 doses), tenzij de creatinineklaring < 30 ml/min is.
Indien een antibiotica geïndiceerd is en bij niet-IgE-gemedieerde penicillineallergie, alternatief voor amoxicilline: Cefalosporine
Geselecteerde geneesmiddelen: cefuroxim
Cefuroxum is een cefalosporine van de tweede generatie. Cefalosporines, ook oraal, zijn zelden een eerste keuze in de ambulante praktijk. Cefalosporines kunnen wel een plaats hebben bij gedocumenteerde resistentie t.o.v. penicilline of aminopenicillines of bij niet-IgE-gemedieerde penicilline-allergie (Repertorium BCFI 11.1.1.2.). Zie ook BAPCOC.
Posologie (Volgens BAPCOC):
- cefuroxim axetil oraal
- volwassene: 1.500 mg per dag in 3 giften gedurende 5 dagen*
* Gezien de lage biologische beschikbaarheid en korte halfwaardetijd is gekozen voor een andere posologie dan deze in de SKP. Zie Repertorium BCFI 11.1.1.2.2: Cefuroxim (axetil) wordt na orale toediening slechts voor 40% geresorbeerd.
Geselecteerde geneesmiddelen
Indien een antibiotica geïndiceerd is en bij IgE-gemedieerde penicillineallergie, alternatief voor amoxicilline: Macrolide
Geselecteerde geneesmiddelen: azithromycine
Het antibacteriële spectrum van de neomacroliden is gelijkaardig aan dit van erythromycine. Ze worden na orale toediening wel beter geresorbeerd, en hun langere halfwaardetijd laat een minder frequente toediening toe. Om die reden, en gezien er minder gastro-intestinale ongewenste effecten zijn, wordt voor de orale behandeling erythromycine meestal vervangen door een neomacrolide (Repertorium BCFI 11.1.2.2). Azithromycine is een neomacrolide. Zie ook BAPCOC:
Bij het gebruik van macroliden moet rekening gehouden worden met een hoger risico van geneesmiddeleninteracties dan met andere antibioticaklassen (vooral met atorvastatine en simvastatine), alsook met het risico van verlenging van het QT-interval bij patiënten met hartaandoeningen (zie ook: Rationeel gebruik van antibiotica bij ouderen).
Posologie (volgens BAPCOC) :
- azithromycine oraal
- volwassene: 500 mg per dag in 1 gift gedurende 3 dagen
Doorverwijzing
Bij tekenen van complicaties zoals mastoïditis of meningitis: Doorverwijzing naar specialist
Als de patiënt tekenen vertoont van complicaties zoals mastoïditis of meningitis: meteen doorverwijzen naar de specialist
Niet geselecteerd
Medicamenteus
Orale decongestiva en antihistaminica
Orale decongestiva en antihistaminica zijn niet aanbevolen voor acute otitis media, gezien ze geen bewezen klinisch voordeel hebben en gezien hun risico op ongewenste effecten. Hun associatie heeft soms een statistisch voordeel getoond, maar de klinische relevantie is onzeker en het biasrisico hoog
Te vermijden
Medicamenteus
Lokale antibiotica
Bij acute otitis media is lokale behandeling met antibiotica niet nuttig gebleken. Veel middelen zijn bovendien ototoxisch of werken allergiserend