Een cohortstudie bij ouderen vanaf 65 jaar (65 tot 97) die anticoagulatiebehandeling volgen voor veneuze trombo-embolie, toont aan dat intensieve lichaamsbeweging gepaard gaat met een lager risico op ernstige bloedingen$​​​.

Werkzaamheid

• Vele studies en systematische reviews konden aantonen dat gefractioneerde heparines superieur zijn aan niet-gefractioneerde heparines in de acute behandeling van diepveneuze trombose en longembolie: LMWH's doen het aantal trombotische voorvallen dalen en verminderen de mortaliteit$​​​​​​​​​​​​​​​​.
• Heparines met laag moleculair gewicht geven een geringer risico op bloeding, zijn gemakkelijker in gebruik en hebben hierdoor een betere baten-risicoverhouding$​​​​​​​​​​​​​​​​.
• In geval van matige nierinsufficiëntie moet de dosis worden aangepast.

Veiligheid
Het juryrapport van de consensusconferentie van het RIZIV$​​​​​​​​ beveelt het gebruik van enoxaparine (of tinzaparine) aan , met bijsturing van de dosis voor de curatieve dosis (niet noodzakelijk voor de preventieve dosis).

Selectie
Voor onze oudere populatie, die frequent chronische nierinsufficiëntie vertoont (met potentiële acute verergering), selecteren wij enoxaparine omwille van zijn kostprijs.

• Enoxaparine

Voor anticoagulatie op middellange termijn moet men, gelijktijdig met gefractioneerde heparine, een behandeling met een vitamine K-antagonist opstarten (VKA).

Behandelingsduur
Over de behandelingsduur van een VKA om een recidief van DVT te vermijden, heerst geen algemene consensus.

• Het probleem om de behandelingsduur vast te leggen, houdt vooral verband met het feit dat de personen met het hoogste recidiefrisico uit de studies waren uitgesloten$​​​​​​​​​​.
• De meeste praktijkrichtlijnen en overzichtsartikelen stellen voor deze behandeling gedurende minstens 3 maanden voort te zetten indien de DVT te wijten is aan een chirurgische ingreep, gipsimmobilisatie van een been of naar aanleiding van een hospitalisatie$​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​$​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​$​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​, en dus als secundair wordt beschouwd.
• De aanbevolen behandelingsduur in geval van blijvende risicofactoren, na een recidief van DVT of na een longembolie, bedraagt echter minstens 6 maanden$​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​. In geval van longembolie kan voortzetting van de anticoagulatiebehandeling gedurende meer dan een jaar nuttig zijn, maar deze potentiële winst moet tegen het bloedingsrisico worden afgewogen$​​​​​​​​​​​. Een RCT toont het nut aan om na een longembolie de behandeling met VKA gedurende 18 maanden na de initiële 6 maanden voort te zetten om een VTE te vermijden$​.
• Over de behandelingsduur van een DVT zonder evidente oorzaak bestaat geen duidelijkheid; een review van de Cochrane Collaboration$​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​ toont geen significant verschil tussen beide behandelingsduren (3 maanden of minstens 6 maanden) in mortaliteit, maar wel in incidentie van majeure bloedingen. De meeste praktijkrichtlijnen bevelen een behandelingsduur aan van 6 maanden$​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​. Bij vrouwen kan een negatieve D-dimeertest een indicatie zijn voor stopzetting van de anticoagulatiebehandeling na 3 tot 7 maanden zonder (al te hoog) risico​​​​​​$​​​​​.
• Er bestaat geen gevalideerd model om een recidief te voorspellen bij stopzetting van de behandeling$​.

Selectie
Van de 3 beschikbare vitamine K-antagonisten (warfarine, acenocoumarol en fenprocoumon) is warfarine het best onderzocht en ook het eenvoudigst in gebruik. 

• warfarine

Werkzaamheid

• Voor de behandeling van een diepveneuze trombose lijkt een langdurige behandeling met gefractioneerde heparines op zijn minst even effectief als VKA's$​​​​​​​​​​​​​​​​​​$​​​​​​​​​​​​​.

Veiligheid

• Gefractioneerde heparines geven minder risico's op interacties en vereisen geen monitoring (behalve de telling van de bloedplaatjes bij een behandeling > 5 dagen).
• Het bloedingsrisico is hetzelfde met LMWH's en VKA's.
• Het juryrapport van de consensusconferentie van het RIZIV$​​​​​​​​​ beveelt het gebruik van enoxaparine (of tinzaparine) aan met bijsturing van de curatieve dosis in geval van nierinsufficiëntie (niet nodig voor de preventieve dosis).

Conclusie

• LMWH's lijken een mogelijk alternatief voor VKA's wanneer behandeling met VKA's problematisch is$​​​​​​​​​​​​​​​​​​ en ze zijn aanbevolen als eerste keuze in een middellange behandeling in geval van kanker$​​​​​​​​​​​​​​​​​​.
• Zij zijn (veel) duurder en moeten subcutaan worden toegediend.

Selectie
Voor onze oudere populatie, die frequent chronische nierinsufficiëntie vertoont (met potentiële acute verergering), selecteren wij enoxaparine omwille van zijn kostprijs.

• Enoxaparine

• De directe orale anticoagulantia, niet vitamine K-antagonisten, hebben als indicatie de preventie van trombo-embolie in geval van voorkamerfibrillatie. In België zijn momenteel in de handel beschikbaar: een directe trombine-inhibitor, dabigatran, en drie factor Xa-inhibitoren, rivaroxaban, apixaban en edoxaban.
• Op grond van de resultaten van de klinische studies en een kosten-kwaliteitsevaluatie oordeelt het KCE dat de DOAC's een goede keuze zijn voor de patiënten bij wie geen stabiele INR-waarden bereikt kunnen worden met de VKA's of voor de patiënten bij wie een regelmatige bloedafname een probleem vormt, op voorwaarde evenwel dat deze patiënten de DOAC's in een aangepaste dosis krijgen en hun dagelijkse of tweemaal daagse inname strikt naleven$​.
• Preoperatief stoppen van antitrombotica zie Repertorium BCFI 2.1: Bijzondere voorzorgen
• Selectie
  • Als een goede controle van de INR niet mogelijk blijkt bij een patiënt, kunnen de directe orale anticoagulantia een alternatief vormen voor warfarine$​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​. De keuze tussen de drie DOAC's moet op individuele basis gebeuren$​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​.

Aanbevolen
LMWH worden bij voorkeur aanbevolen boven VKA in de secundaire preventie van DVT bij personen met kanker$​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​.

Zie ook Folia januari 2020

Werkzaamheid

• De aanbeveling om LMWH’s te verkiezen boven AVK in geval van kanker steunt vooral op een RCT gepubliceerd in 2003$​​​​​​ die aantoont dat de incidentie van VTE met de helft vermindert bij gebruik van dalteparine versus AVK, met een vergelijkbare incidentie van ernstige bloedingen.
• Een RCT, gepubliceerd in 2015$​​​​, ​​toont daarentegen geen verschil in werkzaamheid aan tussen tinzaparine en warfarine, zonder verschil voor ernstige bloedingen (maar wel minder niet-ernstige klinisch relevante bloedingen met tinzaparine).

Veiligheid
Het juryrapport van de consensusconferentie van het RIZIV$​​​​​​ beveelt het gebruik van enoxaparine (of tinzaparine) aan met bijsturing van de curatieve dosis in geval van nierinsufficiëntie (niet nodig voor de preventieve dosis).

Selectie
Voor onze oudere populatie, die frequent chronische nierinsufficiëntie vertoont (met potentiële acute verergering), selecteren wij enoxaparine omwille van zijn kostprijs.

• Enoxaparine

• Wanneer een anticoagulerende behandeling gecontra-indiceerd is, moet men een preventieve behandeling met aspirine 100 mg/d overwegen, deze is bewezen werkzaam$​​​​​​​.
• In indirecte vergelijkingen lijkt acetylsalicylzuur minder werkzaam dan anticoagulantia​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​.

• acetylsalicylzuur

• Verschillende studies bewijzen de werkzaamheid van elastische steunkousen of steunverbanden voor de preventie van het posttrombotisch syndroom$​​​​​​​​​​$​​​​​​​​​​$​​​​​​​​​​. Een RCT gepubliceerd in 2014 toont daarentegen geen voordeel van compressiekousen vergeleken met kousen zonder compressie voor de preventie van een posttrombotisch syndroom bij patiënten met proximale DVT$​​​​​​​​​​. Deze RCT is,van alle uitgevoerde evaluaties, de studie met het minste risico op bias.
• Een review van de 5 gepubliceerde RCT's komt tot de conclusie dat er geen bewijs van werkzaamheid is voor het dragen van steunkousen voor de preventie van posttrombotisch syndroom in geval van DVT$​​​​​.
• De meest recente klinische praktijkrichtlijnen voeren aan om niet systematisch steunkousen te gebruiken in de preventie van het posttrombotisch syndroom. Zij kunnen wel verantwoord zijn om de acute en chronische symptomen te beperken$​​​.
• De voorkeur gaat naar een compressiekous onder de knie: zij zijn even doeltreffend als kousen tot de dij en worden beter verdragen$​​​​​​​​​​.

Danaparoïde (een heparinoïde met laag moleculair gewicht) en fondaparinux (een synthetische inhibitor van factor Xa) zijn in België enkel beschikbaar voor hospitaalgebruik, met specifieke voorwaarden voor hun terugbetaling. Hun gebruik valt buiten het kader van dit WZC-Formularium.

Bij een anticoagulatiebehandeling in de secundaire preventie na een veneuze trombo-embolie vermenigvuldigt het toevoegen van acetylsalicylzuur het risico op majeure bloeding met 1,5; het toevoegen van een NSAID met 2,37; zowel voor rivaroxaban als voor het LMWH gevolgd door een VKA$​​​​​​.