Gastro-intestinaal stelsel:

• Peptisch ulcus:
  • Behandeling van maagulcus/duodenaal ulcus.
  • Eradicatie H. pylori-infectie (in associatie met amoxicilline + clarithromycine + metronidazol).
  • Preventie van ulcera veroorzaakt door:
    • NSAID’s 
    • Lage dosis acetylsalicylzuur bij ouderen > 80 jaar en bij risicopatiënten (zie 3.1 Maag- en duodenum pathologie rubriek "Plaatsbepaling"), afhankelijk van de risico-baten balans op lange termijn.
• GORD: empirische behandeling van GORD (gastro-oesofageale reflux)  of bij negatieve endoscopie indien geen verbetering met antacida.
• GORD: met edoscopisch vastgestelde oesofagitis.
• Functionele dyspepsie (met reflux):  indien geen verbetering met antacida (dyspepsie die niet op reflux berust, is geen indicatie).
  

•  Repertorium BCFI  3.1.1.1: te vermijden bij levercirrose.

Geen dosisaanpassing nodig op basis van leeftijd.

Maagulcus

• 40 (eventueel 80) mg 1x/d gedurende 4 (eventueel 8) weken.

Duodenaal ulcus

• 40 (eventueel 80) mg 1x/d gedurende 2 (eventueel 4) weken.

Eradicatie H. pylori (quadritherapie)

• 40 mg, 2x/d ged. 10 dagen (in associatie met 2x/d:  amoxicilline 1 gr + clarithromycine 500 mg + metronidazol 500mg).

Preventie van ulcera door NSAID’s bij risicopatiënten

• 20 mg 1x/d.

Refluxoesofagitis

• Behandeling: 40 (eventueel 80) mg 1x/d gedurende 4 (eventueel 8) weken.
• Preventie van recidieven: 20 (eventueel 40) mg 1x/d.

Refluxsymptomen

• 20 mg 1x/d gedurende 2 à 4 (eventueel 8) weken.

• Geen dosisaanpassing bij nierinsufficiëntie.

BIJZONDERE VOORZORGEN VOOR OUDEREN

• Bij aanwezigheid van elk alarmsymptoom (bv. significant onbedoeld gewichtsverlies, herhaaldelijk braken, dysfagie, hematemesis, bloedarmoede of melaena) en wanneer verdenking bestaat van een maagulcus of een maagulcus aanwezig is, moet maligniteit worden uitgesloten.
• Éen uur vóór de maaltijd innemen.
• Het is aangewezen om PPI’s alleen voor te schrijven bij onderbouwde indicaties, in de laagst mogelijke dosis. 
• Al na 4 weken behandeling bestaat er een risico van rebound reflux bij stoppen van de behandeling (zie Folia goed om weten nov 2019). 
• Continue behandeling met PPI’s moet worden vermeden (zie Folia nov 2016), het is belangrijk de risico-batenverhouding van elke behandeling met PPI’s regelmatig te evalueren, met aandacht voor de:
  • Ongewenste effecten: regelmatig gebruik van PPI’s kan leiden tot zeldzame, maar potentieel ernstige ongewenste effecten:
    • Tekorten aan:
      • Vit B12-tekort → Anemie, neurologische problemen, depressie. 
      • Mg-tekort → Cerebrale, neuromusculaire en/of cardiale klachten.
    • Acute interstitiële nefritis.
    • Behandeling met Pantoprazol kan leiden tot een licht verhoogd risico op gastro-intestinale infecties veroorzaakt door bacteriën zoals Salmonella en Campylobacter of C. difficile.
    • Protonpompremmers, vooral indien gebruikt in hoge dosissen en gedurende een lange periode (> 1 jaar), kunnen het risico op een heup-, pols- en wervelfractuur, voornamelijk bij ouderen of in aanwezigheid van andere gekende risicofactoren licht verhogen.
  • Medicamenteuze interacties: opletten indien polymedicatie en/of kwetsbare (oudere) patiënt:
    • ↘ Absorptie van bepaalde geneesmiddelen bijvoorbeeld van itraconazol, ijzer, levothyroxine, vitamine B12, bepaalde proteaseremmers en proteïnekinaseremmers).
    •  Additief risico van hyponatriëmie (diuretica, SSRI, SNRI,…).
    • Additief risico van acute interstitiële nefritis (NSAID, β-lactam AB,...).
    • Risico van verhoogde toxiciteit van methotrexaat (vooral wanneer het gebruikt wordt in hoge doses). Bij gelijktijdig gebruik van hoge doses methotrexaat, wordt de PPI best tijdelijk gestopt.

zie Repertorium 3.1.1.1.

• Nausea, diarree, hoofdpijn, rash.
• Rebound reflux na stoppen van de behandeling.
• zie Folia november 2016].

zie Repertorium 3.1.1.1

• De pH-verandering in de maag kan de absorptie van andere geneesmiddelen verlagen.
• Risico van verhoogde toxiciteit van methotrexaat.

• Delen: zie de farmaceutische vormen vermeld in het GGR naast de specialiteit (pantoprazol). Zie ook Intro 2.11.7 De toedieningswegen en farmaceutische vormen voor meer informatie over de gebruikte termen.
• Pletten: zie Intro 2.11.12. Pletten van een geneesmiddel. Zie ook Pletfiches (voer de naam van het molecuul in het zoekbalk in).

MOTIVATIE VOOR DE SELECTIE

• Inhibitoren van de maagzuursecretie vormen de basis van de behandeling van ulcus pepticum en refluxoesofagitis, zij verbeteren refluxsymptomen en verminderen de gastro-intestinale toxiciteit van NSAID's, met een beschermend effect op ulcuscomplicaties zoals perforatie of bloeding.
• Er zijn waarschijnlijk geen verschillen in werkzaamheid tussen de verschillende protonpompremmers PPI's.  PPI's  zijn substraten van CYP2C19. Pantoprazol interfereert echter het minst met dit cytochroom.  Gezien de verhoogde kwetsbaarheid van ouderen en de grotere kans op polymedicatie, wordt gekozen voor pantoprazol.

		Indicatie
		Peptisch ulcus en/of eradicatie H. pylori-infectie	GORD	Functionele dyspepsie (tweede stap)	Preventie van ulcera veroorzaakt door NSAID
Criteria voor de selectie	Werkzaamheid	++	++		++
	Veiligheid	+	+		+
	Gebruiksgemak
	Prijs
	Expert consensus			+