Formularium Ouderenzorg
Nausea en braken
Literatuur geraadpleegd tot: 31/03/2017
- Voor nausea en braken is een etiologische behandeling uiteraard te verkiezen.
- Indien de oorzaak medicamenteus is, is metoclopramide of haloperidol een verdedigbare behandeling.
- Bij metabole oorzaken is haloperidol te verkiezen.
- Bij een functionele oorzaak kan metoclopramide helpen.
- Bij verhoogde intracraniële druk is dexamethason of (magistraal) cyclizine een goede keuze.
Introductie
De oorzaak van nausea en braken kan tumorgerelateerd (anorexie-cachexiesyndroom), therapiegerelateerd, medicamenteus (o.a.opioïdgebruik), benigne organisch (zoals elektrolietstoornissen of hypercalciëmie) of psychisch zijn.
De gevolgen van terugkerende nausea en braken kunnen verstrekkend zijn: dehydratie, malnutritie, metabole stoornissen. Waar mogelijk moet het onderliggende lijden of de iatrogene oorzaak worden aangepakt. Indien dit niet mogelijk is, kiest men voor een symptomatische behandeling.
De toedieningsweg voor de medicamenteuze behandeling wordt gekozen in functie van de toestand van de patiënt. Behalve bij nausea na chemotherapie en na een operatieve ingreep zijn zeer weinig studies uitgevoerd over de symptomatische behandeling van nausea en braken
Epidemiologie
Nausea treedt op bij 50-62% en braken bij 17-22% van de patiënten in een vergevorderd stadium van kanker
Behandeling
Geselecteerd
Medicamenteus
Bij braken ten gevolge van opioidgebruik: Metoclopramide of haloperidol
Geselecteerde geneesmiddelen: haloperidol
Nausea en braken kunnen een probleem zijn tijdens de eerste week van een behandeling met opioïden, bij een te hoge (start)dosis of een te snelle dosisverhoging. Ook een door opioïden uitgelokte obstipatie kan verantwoordelijk zijn.
Indien aanpassen van de dosering van morfine of eventueel veranderen van opioïd of de toedieningswijze ervan geen beterschap biedt, kan metoclopramide (4 d.d. 10 à 20 mg per os; 40 à 100 mg s.c.) gebruikt worden
Haloperidol (2 dd 1 à 2 mg per os of s.c.) is, op basis van casuïstische mededelingen, een alternatief
De bewijskracht voor de voorgestelde maatregelen is echter beperkt.
Geselecteerde geneesmiddelen
Bij metabole oorzaken: Haloperidol
Geselecteerde geneesmiddelen: haloperidol
Bij nausea en braken ten gevolge van metabole oorzaken zoals nierinsufficiëntie en hypercalcemie (bv. bij patiënten met botmetastasen), wordt haloperidol (2 d.d. 1 à 2 mg s.c.) gebruikt
Bij functionele gastroparese: Metoclopramide
Geselecteerde geneesmiddelen: metoclopramide
Bij een functionele gastroparese is een (parenteraal) prokineticum zoals metoclopramide de eerste keuze
Bij verhoogde intracraniele druk: Dexamethason of cyclizine
Geselecteerde geneesmiddelen: dexamethason, cyclizine
Bij verhoogde intracraniële druk is dexamethason (start met 8 à 16 mg/dag, nadien terug te brengen tot 4 à 6 mg/dag) te verkiezen.
Het antihistaminicum cyclizine (magistraal voor te schrijven, 3 maal 25 à 50 mg per dag) is hier een alternatief. Gebruik van cyclizine is gebaseerd op consensus, er is geen bewezen werkzaamheid op basis van RCT’s
Doorverwijzing
Als gevolg van chemotherapie: Doorverwijzing naar specialist
Nausea en braken t.g.v. chemotherapie behoort tot het domein van de specialist
