Dermatologie:
- Eczeem :
- Opflakkering die een behandeling met een matig werkzaam corticosteroïde vereist.
- Psoriasis van gezicht en/of de huidplooien:
- Wanneer de hydraterende basisbehandeling niet voldoende is.
Ga naar overzicht geneesmiddelen
Clobetason (butyraat)
ATC: D07AB01
Selecties
Contra-indicaties
-
- Niet-behandelde bacteriële, virale of mycotische huidinfecties
- acne vulgaris of rosacea, periorale dermatitis
- wonden of ulcera
- uitgebreide psoriasis
Posologie
- De keuze van het vehiculum hangt af van de toestand van de huidlaesies:
- Crème : voor vochtige of nattende (acute) aandoeningen.
- Zalf : voor droge of schilferige aandoeningen (chronisch).
- Duur van de behandeling zo kort mogelijk houden.
- Plan een geleidelijk afbouwen om een mogelijk rebound-effect te voorkomen (gebaseerd op consensus).
-
Eczeem:
- 1 tot 2 maal per dag aanbrengen in een dunne laag op het volledige oppervlak van het letsel.
Psoriasis van gezicht en/of de huidplooien:
- 1 maal per dag gedurende 4 weken.
NB : Clobetason butyrate is een topisch preparaat met matig werkzaam corticosteroïden (zie TMF), in tegenstelling tot clobetason propionaat, dat ook verkrijgbaar is als specialiteit en geclassificeerd is als een zeer sterk werkzaam preparaat.
Bij nierinsufficiëntie
- Bij nierfalen kunnen metabolisme en eliminatie vertraagd zijn, met een verhoogd risico op systemische absorptie bij langdurig gebruik over een groot oppervlak. Om deze reden verdient het de voorkeur om een meer geleidelijke vermindering van de behandeling te plannen.
Voorzorgen
BIJZONDERE VOORZORGEN VOOR OUDEREN
-
- Vanwege de dunne huid en meer kans op huidatrofie is er bij ouderen een hogere resorptie door de huid. Bijnierschorssuppressie kan sneller optreden, vooral na langdurige behandeling, behandeling van grote oppervlakken en met een sterker corticosteroïde. Er wordt aanbevolen de behandeling geleidelijker af te bouwen.
- Overweeg oogheelkundig advies in te winnen als het gezichtsvermogen verandert bij langdurig gebruik.
- Voorzorgsmaatregelen voor gebruik zijn dezelfde als voor jongere mensen (zie 15.2. Corticosteroïden)
- Indien geen verbetering binnen de 2 tot 4 weken, dient de diagnose te worden geherevalueerd
- Voorzichtig bij gelijktijdig gebruik van andere niet-compatibele crèmes (verminderde werkzaamheid - zie rubriek interacties)
Ongewenste effecten
-
- lokale reacties: telangiëctasieën, striae, periorale dermatitis, hypertrichose, depigmentatie, huidatrofie, secundaire infectie, vertraging van het genezingsproces, purpura, acneïforme erupties, contacteczeem
- algemene reacties: risico van een (dosisafhankelijke) onderdrukking van de bijnierschorsactiviteit
Interacties
-
+ verminderde werkzaamheid bij pH > 5: onverenigbaarheid met niet-gebufferde cetomacrogolcrème in eenzelfde bereiding
Houdbaarheid en bewaring
- het heeft de voorkeur crèmes en zalven in tubes voor te schrijven omdat ze langer houdbaar zijn dan in een potje.
- twee maanden houdbaar bij een temperatuur tussen 15°C en 25°C
Motivatie
- Eczeem, bij exacerbatie:
- Lokale toepassing van corticosteroïden zijn effectief bij de behandeling van eczeem (zie Folia januari 2023 en (zie 15.2. Corticosteroïden).
- De lokalisatie en de ernst van het eczeem bepalen de keuze voor een bepaalde sterkte van het corticosteroïdpreparaat (zie 15.4. Eczeem - step-upbenadering en step-downbenadering).
- Psoriasis:
- Lokale corticosteroïden (met of zonder vitamine D-analogen) zijn effectief bij de behandeling van plaque psoriasis (psoriasis vulgaris) in de eerstelijnszorg, wanneer behandeling met indifferente middelen (hydraterende crème) niet meer voldoende is (zie 15.8. Psoriasis).
- De sterkte van het corticosteroïdpreparaat moet aangepast worden aan de ernst en de lokalisatie van de aandoening (zie 15.2. Corticosteroïden).
- Als eerste keuze wordt een sterk werkzaam corticosteroïd preparaat aanbevolen (bij NHG-standaard 2023 - Psoriasis) : betamethasonvaleraat is geselecteerd.
- Ter hoogte van het gelaat of de lichaamsplooien gaat de voorkeur naar een matig werkzaam corticosteroïd preparaat : clobetasonbutyraat is geselecteerd.
- Lokale bijwerkingen zijn zeldzaam bij zwak en matig werkzaam corticosteroïden preparaten, zelfs bij gebruik op de meest gevoelige plekken van de huid (gezicht, genitaliën, huidplooien).
- Hoewel systemische bijwerkingen zijn niet aangetoond met zwak en matig werkzaam corticosteroïden preparaten, houd rekening met een mogelijk verhoogd risico op systemische effecten bij ouderen (zie bijzondere voorzorgen).
- In onze selectie binnen een bepaalde klasse primeert de kostprijs. Magistraal voorgeschreven preparaten zijn merkelijk goedkoper dan specialiteiten (en clobetasonbutyraat is niet verkrijgbaar als specialiteit).
| Indicatie | |||
| Plaque psoriasis (gezicht en/of huidplooien) - wanneer hydratatie niet voldoende is | Eczeem (opflakkering) - volgens locatie en ernst | ||
| Criteria voor de selectie |
Werkzaamheid | + | + |
| Veiligheid | + | + | |
| Gebruiksgemak | |||
| Prijs | + | + | |
| Expert consensus |
+ | ||
Magistrale bereiding
Hydrofobe zalf met 0,05% clobetasonbutyraat TMF
Voorschrift
HYDROFOBE ZALF MET CLOBETASONBUTYRAAT
R/ Hydrofobe zalf met 0,05% clobetasonbutyraat TMF
Samenstelling
Clobetasonbutyraat 50 mg
Vloeibare paraffine 30 g
Witte vaseline q.s. ad 100 g
Prijs
Terugbetaling voorzien:
1 module (50 g):
€ 1,21 voor gewoon verzekerden;
€ 0,32 voor verzekerden met voorkeurstarief;
Maximum 2 modulen (100 g) bij acute aandoening en 6 modulen (300 g) bij chronische aandoening
(Hoewel voor chronisch gebruik een totale hoeveelheid van 300 g terugbetaald wordt, is vanuit therapeutisch oogpunt de maximale aanbevolen hoeveelheid 100 g.)
Houdbaarheid en bewaring
twee maanden houdbaar bij een temperatuur tussen 15°C en 25°C
de bereiding verpakken in een tube
Hydrofiele crème met 0,05% clobetasonbutyraat TMF
Voorschrift
HYDROFIELE CREME MET CLOBETASONBUTYRAAT
Samenstelling
Clobetasonbutyraat 50 mg
Gebufferde cetomacrogolcrème TMF ad 100 g
(Op uitdrukkelijk verzoek van de arts, kan de crème ex tempore bereid worden zonder bewaarmiddel. De houdbaarheid is dan slechts 1 week.)
Prijs
Terugbetaling voorzien
1 module (50 g):
€ 1,21 voor gewoon verzekerden;
€ 0,32 voor verzekerden met voorkeurstarief;
Maximum 2 modulen (100 g) bij acute aandoening en 6 modulen (300 g) bij chronische aandoening
(Hoewel voor chronisch gebruik een totale hoeveelheid van 300 g terugbetaald wordt, is vanuit therapeutisch oogpunt de maximale aanbevolen hoeveelheid 100 g.)
Houdbaarheid en bewaring
twee maanden houdbaar bij een temperatuur tussen 15°C en 25°C
de bereiding verpakken in een tube
Lipofiele crème met 0,05% clobetasonbutyraat TMF
Voorschrift
LIPOFIELE CREME MET CLOBETASONBUTYRAAT
Samenstelling
Clobetasonbutyraat 50 mg
Waterhoudende vaseline met sorbitansesquioleaat ad 100 g
(Op uitdrukkelijk verzoek van de arts, kan de crème ex tempore bereid worden zonder bewaarmiddel. De houdbaarheid is dan slechts 1 week.)
Prijs
Terugbetaling voorzien
1 module (50 g):
€ 1,21 voor gewoon verzekerden;
€ 0,32 voor verzekerden met voorkeurstarief;
Maximum 2 modulen (100 g) bij acute aandoening en 6 modulen (300 g) bij chronische aandoening
(Hoewel voor chronisch gebruik een totale hoeveelheid van 300 g terugbetaald wordt, is vanuit therapeutisch oogpunt de maximale aanbevolen hoeveelheid 100 g.)
Houdbaarheid en bewaring
twee maanden houdbaar bij een temperatuur tussen 15°C en 25°C
de bereiding verpakken in een tube